Medicinal plants in an 18th-century Polish medical guide Compendium medicum auctum. Part 1
 
 
More details
Hide details
1
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
 
 
Corresponding author
Barbara Bacler   

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa SUM w Katowicach 41-200 Sosnowiec ul. Ostrogórska 30 tel. i fax. 032 364 13 60
 
 
Jacek Drobnik   

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 41-200 Sosnowiec ul. Ostrogórska 30 tel. i fax. 032 364 13 60
 
 
Ann. Acad. Med. Siles. 2009;63:35-50
 
KEYWORDS
ABSTRACT
The study is devoted to the identification of medicinal plants and fungi species which are enlisted in an 18th-century Polish medical help-book entitled Compendium medicum auctum. This 1st part of the study contains entries from A to K, the second part (to be released) will entail the remaining entries L–Z, the discussion and conclusions.

MATERIALS AND METHODS:
The subject of the critical study is the list of medicinal plants and fungi names from the 7th edition issued 1752 in Częstochowa. The authorship of the work is still uncertain (frater Apolinary Wieczorkowicz or a physician Maciej Daniłkowicz). Species of medicinal plants and fungi (with lichens) are listed in one of the initial captions (pages 19 to 29). The plants were indentified on the grounds of their 18th-century Polish and pre-Linnaean Latin names. We used 18th- and 19thcentury monographs and dictionaries on materia medica and vernacular names of plants.

RESULTS AND CONCLUSIONS.:
The list of medicinal plants and fungi in the Compendium contains 288 entries together with 8 cross-references and those entries which concern the same repeated species. Some names can hardly be appended to an individual plant species. The studied work enumerates both local (native) i.e. wild growing plants (they prevail in the list), species cultivated in fields and in gardens (including ornamentals), as well as some exotic, imported plants. Compendium medicum enlists a relatively great deal of exotic species; most of them are south-European, Mediterranean ones, a few species originate from the West Europe. The number of errors and obscurities in the list is really large. These mistakes reveal that the author (or compiler) had no sufficient botanical education nor knowledge.

 
REFERENCES (37)
1.
Szyndler B. „Compendium medicum” — lubelski druk osiemnastowieczny. [W:] Krawczyk A., Józefowicz-Wisińska E. (red.): Lublin a książka. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej z okazji 50-lecia Wydziału Humanistycznego UMCS i 95-lecia Biblioteki im. H. Łopacińskiego w Lublinie. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2004: 251–260.
 
2.
Wiśniowski G. A. Reformaci na Górze świętej Anny w latach 1656-1810. [W:] Gohly J. R., red.: Pod płaszczem św. Anny. Materiały z konferencji historycznej z okazji 350-lecia przybycia franciszkanów na Górę Świętej Anny 1656–2006. Franciszkańskie Wyd. św. Antoniego, Wrocław 2006: 21–.
 
3.
Szyndler B. Osiemnastowieczne wademekum medyczne. [w:] Tajemnice starego lamusa. Szkice historyczne i bibliologiczne. Wydawnictwo WSP, Częstochowa 2002: 69–86.
 
4.
Łukaszewicz L. Rys dziejów piśmiennictwa polskiego. Wyd. 2. N. Kamieński i Spółka, Poznań 1860.
 
5.
Strelnikowa I. Lubelska drukarnia jezuicka (1683–1773). Bibliotekarz lubelski 1973; 1–2: 7–18.
 
6.
Sternalski M. Osiemnastowieczne wiadomości o chorobach psychicznych w książce Compendium medicum auctum. Post. Psychiatr. Neurol. 2003; 12: 505–510.
 
7.
Szumowski W. Historja medycyny filozoficznie ujęta. Podręcznik dla lekarzy i studentów. Gebethner i Wolff, Kraków 1935.
 
8.
Majewski E. Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich Nakładem autora, Warszawa 1894 oraz F. A. Brockhaus, Leipzig 1894.
 
9.
Rostafiński J. Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Akademia Umiejętności, Kraków 1900.
 
10.
Słownik staropolski. Instytut Języka Polskiego PAN i Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków 1953–sqq.
 
11.
Linde S. B. Słownik języka polskiego. Drukarnia XX. Pijarów. Warszawa 1807–1814.
 
12.
Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. Instytut Języka Polskiego PAN, [xvii_wiek.ijp-pan.no-ip.org/pan_klient/index.php]. Stan na wrzesień 2008 r.
 
13.
Hahnemann S. Apothekerlexikon. Siegfried Lebrecht Crusius, Leipzig 1793–1799.
 
14.
Dodoens R. Cruydt boeck. Balthasar Morcius, Antwerpia 1644.
 
15.
Syrrenius S. Zielnik herbarzem z jęzka łacińskiego zowią [zowion]… W drukarni Bazylego Skalskiego, Kraków 1613.
 
16.
Rejewski M. Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Przewodnik botaniczny. Książka i Wiedza, Warszawa 1996.
 
17.
Kluk K. Dykcyonarz roślinny… Druk J. K. Mci y Rzeczypospolitey u xx. Scholarum Piarum, Warszawa: 1 (1787) 1:1–214; 2(1788): 1–256; 3(1789): 1–192 oraz: Dykcyonarz roślinny… W drukarni xx. Pijarów, Warszawa 1805.
 
18.
USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network — GRIN Online Database. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. http://www.ars-grin.gov/cgi-bi.... pl. Stan na wrzesień 2008 r.
 
19.
Index Fungorum. CABI Bioscience Databases. http://www.speciesfungorum. org/Index.htm. Stan na wrzesień 2008 r. World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://www.kew.org/wcsp/. Stan na wrzesień 2008 r.
 
20.
Jarvis Ch. The Linnaean Plant Name Typification Project. Natural History Museum, http://www.nhm.ac.uk/research-.... Stan na wrzesień 2008 r.
 
21.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. (red.): Flowering plants and pteridophytes of Poland. A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków 2002.
 
22.
Tokarska-Guzik B. The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) in the Flora of Poland. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego,.
 
23.
Katowice 2005.
 
24.
Nowiński M. Dzieje upraw i roślin leczniczych. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, Warszawa 1980.
 
25.
Dykcyonarz powszechny medyki, chirurgii i sztuki hodowania bydląt, czyli Lekarz wiejski. Tomów 9. Warszawa 1788–1793.
 
26.
Rosenthal D. A. Synopsis plantarum diaphoricarum. Systematische Übersicht der Heil-, Nutz- und Giftpflanzen aller Länder. Verlag von F. Enke, Erlangen 1862.
 
27.
Thoms H., Gilg E. Warenkunde. [W:] Holfert J., Thoms H., Mylius E., Gilg E., Jordan K. F. Schule der Pharmazie. Verlag von Julius Springer, Berlin 1905; 5: 1–536.
 
28.
Pharmacopoeia Regni Poloniae. Consilium Supremum Sanitaris, Varsovia 1817.
 
29.
Woroniecka M. Surowce egzotyczne w czterech wydaniach Farmakopei polskiej (1817–1971). [W:] Kuźnicka B. (red.): Historia leków naturalnych. Instytut Historii Nauki PAN, Zakład Historii Nauk logicznych i Farmacji. Warszawa 1999; 5: 43–105.
 
30.
Linne C. Species plantarum. Holmiae 1753.
 
31.
Pharmacopoea Batava. Ed. J. F. Niemann, Mediolani 1824.
 
32.
Bacler B., Drobnik J. Rośliny lecznicze w Farmakopei polskiej IV. V i VI. Ann. Acad. Med. Siles. 2006; 60(6): 557–577.
 
33.
Oken L. Allgemeine Naturgeschichte für alle Stände. Hoffman’sche Verlags-Buchhandlung, Stuttgart 1841.
 
34.
Trommsdorff J. B. Handbuch der pharmazeutischen Waarenkunde. 3. Aufl. Hennings’sche Buchhandlung, Gotha 1822.
 
35.
Fuchs J. W., Weijers O., GumbertHepp M. (red.). Lexicon Latinitatis Nederlandicae Medii Aevi. E. J. Brill, Leiden 1977–1998.
 
36.
Bacler B., Drobnik J. Pochodzenie tradycyjnych łacińskich nazw zielarskich surowców leczniczych. Część 2. — Ann. Acad. Med. Siles. 2006; 60: 139–144.
 
37.
Jakubski A. W. Czerwiec polski (Porphyrophora Polonica L.). Studium historyczne ze szczególnym uwzględnieniem roli czerwca w historii kultury. Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki, Warszawa 1934; 1: 396–399.
 
eISSN:1734-025X
Journals System - logo
Scroll to top