Suplementy diety dla sportowców w aspekcie przepisów antydopingowych
 
Więcej
Ukryj
1
Studenckie Koło Naukowe Misce Fiat, Wydział Chemii, Uniwersytet Opolski / Student Research Group Misce Fiat, Faculty of Chemistry, University of Opole, Poland
 
2
Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemii, Uniwersytet Opolski / Department of Analytical Chemistry, Faculty of Chemistry, University of Opole, Poland
 
3
Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu / Department of Drug Forms Technology, Faculty of Pharmacy, Wrocław Medical University, Wrocław, Poland
 
4
Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach / Silesian College of Medicine in Katowice
 
5
Katedra Farmacji i Chemii Ekologicznej, Wydział Chemii, Uniwersytet Opolski / Department of Pharmacy and Ecological Chemistry, Faculty of Chemistry, University of Opole, Poland
 
 
Autor do korespondencji
Radosław Jerzy Balwierz   

Katedra Farmacji i Chemii Ekologicznej, Wydział Chemii, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 48, 45-052 Opole
 
 
Ann. Acad. Med. Siles. 2022;76:152-160
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Motywacja w zakresie stosowania suplementów diety w sporcie jest duża i silnie skorelowana z potrzebą osiągania coraz lepszych wyników przez konsumenta. Dane pochodzące z Centrum Badań Opinii Społecznej wskazują, że dziewięciu na dziesięciu dorosłych Polaków stosuje suplementację, a sportowcy wielokrotnie sięgają po kilka suplementów jednocześnie. Korzystanie z suplementów zależy przede wszystkim od rodzaju uprawianej dyscypliny sportowej i wzrasta wraz z intensywnością treningu oraz wiekiem respondentów. Opublikowane dane sugerują również, że sportowcy są skłonni przyjmować suplementy bez gromadzenia wiarygodnych informacji o zawartych w nich substancjach aktywnych. Dlatego w historii sportu udokumentowanych jest wiele przypadków dopingu, również tego niezamierzonego. Znaczącym problemem w przypadku stosowania suplementów diety przez zawodowych sportowców są również potencjalne zanieczyszczenia substancjami z listy Światowej Agencji Antydopingowej (World Anti-Doping Agency – WADA). Ocena dotychczasowego sposobu odżywiania powinna być pierwszym krokiem w doborze suplementacji. Proces ten powinien uwzględniać ocenę danych antropometrycznych, biochemicznych, klinicznych i środowiskowych sportowca. Zatem kompleksowe podejście do oceny takiej potrzeby powinno być zadaniem sztabu szkoleniowego. Decyzja zaś powinna się opierać na złożonej analizie potrzeb żywieniowych sportowca. Podstawą niniejszej analizy są raporty WAD-y oraz piśmiennictwo naukowe, a jej celem jest przybliżenie informacji na temat wykorzystania suplementów w sporcie, z uwzględnieniem danych dotyczących przepisów prawnych i potencjalnych zagrożeń wynikających z ich zastosowania.
 
REFERENCJE (50)
1.
Nattiv A., Loucks A.B., Manore M.M., Sanborn C.F., Sundgot-Borgen J., Warren M.P. American College of Sports Medicine position stand. The female athlete triad. Med. Sci. Sports Exerc. 2007; 39(10): 1867–1882, doi: 10.1249/mss.0b013e318149f111.
 
2.
Gadzała K., Lesiów T. Wybrane aktualne trendy żywieniowe. Praca przeglądowa. Nauki Inż. Technol. 2019; 2(33): 9–25, doi: 10.15611/nit.2019.2.01.
 
3.
Wierzejska R. Suplementy diety – panaceum na współczesne dolegliwości zdrowotne czy triumf reklamy? Med. Rodz. 2017; 20(2): 136–142.
 
4.
Walpurgis K., Thomas A., Geyer H., Mareck U., Thevis M. Dietary supplement and food contaminations and their implications for doping controls. Foods 2020; 9(8): 1012, doi: 10.3390/foods9081012.
 
5.
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2018 poz. 1541). ISAP – Internetowy System Aktów Prawnych [online] https://isap.sejm.gov.pl/isap.... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
6.
Zespół do spraw Suplementów Diety. Portal Gov.pl, 20 września 2021 [online] https://www.gov.pl/web/gis/zes... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
7.
Krejpcio Z., Skwarek K., Hyżyk A.K., Dyba S. Ocena powszechności spożycia suplementów diety w wybranej grupie osób aktywnych sportowo. Probl. Hig. Epidemiol. 2011; 92(4): 935–938.
 
8.
Dopuszczanie do obrotu suplementów diety: informacja o wynikach kontroli. Delegatura w Łodzi. Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2017 [online] https://www.nik.gov.pl/plik/id... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
9.
Prohibited List. The World Anti-Doping Code. International standard. World Anti-Doping Agency, 2020 [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
10.
Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu dopingu w sporcie, sporządzona w Paryżu dnia 19 października 2005 r. (Dz.U. 2007 nr 142 poz. 999). ISAP – Internetowy System Aktów Prawnych [online] https://isap.sejm.gov.pl/isap.... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
11.
World Anti-Doping Code 2015 with 2019 amendments. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
12.
World Anti-Doping Code 2009. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
13.
Grotthus B., Skrzypiec-Spring M., Szeląg A. Zmiany w przepisach antydopingowych obowiązujące od 2015 roku. W: Strzelectwo sportowe (Nowoczesne rozwiązania szkoleniowe). Zeszyt 11. Red. K. Kurzawski. Wrocław 2014, s. 37–42.
 
14.
World Anti-Doping Code 2021. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
15.
Regulamin przeprowadzania kontroli antydopingowych i zarządzania wynikami Polskiej Agencji Antydopingowej. Załącznik do Decyzji nr 4 Dy-rektora Polskiej Agencji Antydopingowej z dnia 1 lipca 2017 r. Polska Agencja Antydopingowa [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
16.
Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie (Dz.U. 2017 poz. 1051). ISAP – Internetowy System Aktów Prawnych [online] https://isap.sejm.gov.pl/isap.... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
17.
Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. 2010 Nr 127 poz. 857). ISAP – Internetowy System Aktów Prawnych [online] https://isap.sejm.gov.pl/isap.... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
18.
Polska Agencja Antydopingowa: Raport roczny 2019 [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
19.
Polska Agencja Antydopingowa: Raport roczny 2018 [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
20.
Polska Agencja Antydopingowa: Raport roczny 2017 [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
21.
2017 Anti-Doping Rule Violations (ADRVs) Report. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
22.
2016 Anti-Doping Rule Violations (ADRVs) Report. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
23.
Zwalczanie dopingu w polskim sporcie wyczynowym: informacja o wynikach kontroli. Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2019 [online] https://www.nik.gov.pl/plik/id... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
24.
Przepisy antydopingowe Polskiej Agencji Antydopingowej wersja 2.1 (opracowane na podstawie Światowego Kodeksu Antydopingowego z 2015 r.) z dnia 1 lipca 2017 r. Polska Agencja Antydopingowa [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
25.
Regulamin panelu dyscyplinarnego przy Polskiej Agencji Antydopingowej z dnia 13 lipca 2017 r. Polska Agencja Antydopingowa [online] https://www.antydoping.pl/wp-c... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
26.
Maughan R.J., Depiesse F., Geyer H. International Association of Athletics Federations. The use of dietary supplements by athletes. J. Sports Sci. 2007; 25 Suppl 1: S103–S113, doi: 10.1080/02640410701607395.
 
27.
Maughan R.J., Greenhaff P.L., Hespel P. Dietary supplements for athletes: emerging trends and recurring themes. J. Sports Sci. 2011; 29 Suppl 1: S57–S66, doi: 10.1080/02640414.2011.587446.
 
28.
Wirnitzer K., Motevalli M., Tanous D., Gregori M., Wirnitzer G., Leitzmann C. et al. Supplement intake in half-marathon, (ultra-)marathon and 10-km runners – results from the NURMI study (Step 2). J. Int. Soc. Sports Nutr. 2021; 18(1): 64, doi: 10.1186/s12970-021-00460-2.
 
29.
Garthe I., Maughan R.J. Athletes and supplements: prevalance and perspectives. Int. J. Sport Nutr. Exerc. Metab. 2018; 28(2): 126–138. doi: 10.1123/ijsnem.2017-0429.
 
30.
Maughan R.J., Burke L.M., Dvorak J., Larson-Meyer D.E., Peeling P., Phillips S.M. et al. IOC consensus statement: dietary supplements and the high-performance athlete. Br. J. Sports Med. 2018; 52(7): 439–455, doi: 10.1136/bjsports-2018-099027.
 
31.
Leki dostępne bez recepty i suplementy diety. Komunikat z Badań 2016; 158: 1–20, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/20... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
32.
Raport badawczo-analityczny dotyczący postaw i opinii w zakresie stosowania dopingu. Raport Kantar TNS na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2017 [online] https://msit.gov.pl/download/1... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
33.
Larson-Meyer D.E., Woolf K., Burke L. Assessment of nutrient status in athletes and the need for supplementation. Int. J. Sport Nutr. Exerc. Metab. 2018; 28(2): 139–158, doi: 10.1123/ijsnem.2017-0338.
 
34.
Martínez-Sanz J.M., Sospedra I., Ortiz C.M., Baladía E., Gil-Izquierdo A., Ortiz-Moncada R. Intended or unintended doping? A review of the presence of doping substances in dietary supplements used in sports. Nutrients 2017; 9(10): 1093, doi: 10.3390/nu9101093.
 
35.
Geyer H., Parr M.K., Mareck U., Reinhart U., Schrader Y., Schänzer W. Analysis of non-hormonal nutritional supplements for anabolic-androgenic steroids – results of an international study. Int. J. Sports Med. 2004; 25(2): 124–129, doi: 10.1055/s-2004-819955.
 
36.
Geyer H., Köhler K., Mareck U., Parr M.K., Schänzer W., Thevis M. Cross-contaminations of vitamin- and mineral-tablets with metandienon and stanozolol. W: Schänzer W., Geyer H., Gotzmann A., Mareck U. [Hrsg.]. Recent advances in doping analysis (14): Proceedings of the Manfred Donike Workshop; 24th Cologne Workshop on Dope Analysis 4th to 9th June 2006. Sport & Buch Strauß. 2006: 11–16. (Recent advances in doping analysis).
 
37.
Tscholl P., Alonso J.M., Dollé G., Junge A., Dvorak J. The use of drugs and nutritional supplements in top-level track and field athletes. Am. J. Sports Med. 2010; 38(1): 133–140, doi: 10.1177/0363546509344071.
 
38.
Striegel H., Vollkommer G., Horstmann T., Niess A.M. Contaminated nutritional supplements – legal protection for elite athletes who tested positive: a case report from Germany. J. Sports Sci. 2005; 23(7): 723–726, doi: 10.1080/02640410400021922.
 
39.
Mathews N.M. Prohibited contaminants in dietary supplements. Sports Health 2018; 10(1): 19–30, doi: 10.1177/1941738117727736.
 
40.
CAS 2009/A/1870, World Anti-Doping Agency (WADA) v. Jessica Hardy & United States Anti-Doping Agency (USADA). Decided May 21, 2010. USADA [online] http://www.usada.org/wp-conten... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
41.
Pokrywka A., Piechota R., Rynkowski M., Smorawiński J. Niebezpieczeństwo dopingowe związane ze stosowaniem suplementów diety: studium przypadku Jakuba Wawrzyniaka. Sport Wyczynowy 2010; 1(533): 77–85.
 
42.
World Anti-Doping Code 2009. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites...- de_2009_en_0.pdf [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
43.
The 2007 Prohibited List: International Standard. World Anti-Doping Agency [online] https://www.wada-ama.org/sites... [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
44.
Tian H.H., Ong W.S., Tan C.L. Nutritional supplement use among university athletes in Singapore. Singapore Med. J. 2009; 50(2): 165–172.
 
45.
Pascale B., Steele C., Attipoe S., O’Connor F.G., Deuster P.A. Dietary supplements: knowledge and adverse event reporting among American Medical Society for Sports Medicine physicians. Clin. J. Sport Med. 2016; 26(2): 139–144, doi: 10.1097/JSM.0000000000000213.
 
46.
Geller A.I., Shehab N., Weidle N.J., Lovegrove M.C., Wolpert B.J., Timbo B.B. et al. Emergency department visits for adverse events related to dietary supplements. N. Engl. J. Med. 2015; 373(16): 1531–1540, doi: 10.1056/NEJMsa1504267.
 
47.
Dymkowska-Malesa M., Walczak Z. Suplementacja w sporcie. Nowiny Lek. 2011; 80(3): 199–204.
 
48.
Thomas D.T., Erdman K.A., Burke L.M. Nutrition and athletic performance. Med. Sci. Sports Exerc. 2016; 48(3): 543–568, doi: 10.1249/MSS.0000000000000852.
 
49.
Całyniuk B., Teresiński T., Całyniuk Z. Spożycie białka przez osoby aktywne i nieaktywne fizycznie. W: M. Maciąg, K. Maciąg [red]. Medyczne aspekty kosmetologii i dietetyki. Wyd. Naukowe Tygiel. Lublin 2018, s. 189–199.
 
50.
Australian Institute of Sport Position Statement. Supplements and sports food in high performance sport [pdf], March 2021 [online] www.ais.gov.au/__data/assets/pdf_file/0014/1000841/Position-Statement-Supplements-and-Sports-Foods-abridged_v2.pdf [dostęp: 20 kwietnia 2022].
 
eISSN:1734-025X
Journals System - logo
Scroll to top