Sztuczne źródła promieniowania słonecznego jako czynnik ryzyka nowotworów skóry
Więcej
Ukryj
1
Zakład Zdrowia Publicznego, Wydział Zdrowia Publicznego SUM w Katowicach
2
Zakład Ekonomiki Zdrowia, Wydział Zdrowia Publicznego SUM w Katowicach
3
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jaworznie, Departament Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia
Ann. Acad. Med. Siles. 2009;63:75-80
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Do lat 70-tych XX wieku dostrzegano głównie pozytywne aspekty oddziaływania promieniowania słonecznego, w tym i jego składowej - promieniowania ultrafi oletowego (UV) na zdrowie, propagowano właściwości przeciwkrzywicze światła słonecznego w kontekście roli jaką odgrywa w produkcji witaminy D3. Dopiero w następnym dziesięcioleciu promieniowanie słoneczne zostało uznane za czynnik sprawczy wielu zmian patologicznych w obrębie skóry, w tym nowotworów złośliwych. Jednocześnie uznawano, iż korzystanie z łóżek opalających jest bezpieczne w relacji do promieniowania słonecznego. Obecnie w wielu krajach zaleca się upowszechnianie wiedzy o potencjalnym niebezpieczeństwie opalania w solariach, zwłaszcza wśród młodzieży. W Stanach Zjednoczonych i Niemczech już wprowadzono restrykcyjne zakazy uniemożliwiające korzystanie z łóżek opalających przez młodzież do 18 roku życia, bez zgody opiekunów. Podobne obostrzenia są planowane w innych krajach np. Wielkiej Brytanii, Szwecji. W świetle najnowszych doniesień naukowych opublikowanych w Lancet Oncology szacuje się iż u osób, które zaczynają korzystać z solarium przed ukończeniem 30-go roku życia, ryzyko zachorowania na raka skóry wzrasta do 70%. Wykazano ponadto, że wszystkie typy promieniowania ultrafi oletowego są rakotwórcze, podczas gdy dotąd sądzono, że niebezpieczny jest tylko jeden typ promieniowania UV – UVB.
ISSN 0208-5607
REFERENCJE (35)
1.
Pura A. Następstwa działania promieniowania ultrafi oletowego na skórę. Gabinet Prywatny 2005; 6, 11-12.
2.
Cader A., Kędziora J., Nawrycz T. Analiza oddziaływania promieniowania UV na skórę człowieka – środowiskowe uwarunkowania działania kancerogennego. Przegl Wojsk-Med., 2001; 43, 426-430.
3.
Sivamani R.K., Crane L.A., Dellavalle R.P. The Benefi ts and Risks of Ultraviolet Tanning and Its Alternatives: The Role of Prudent Sun Exposure. Dermatol Clin 2009; 27, 149-154.
4.
Serafi n M., Rosińska-Borkowska D. Wpływ promieniowania słonecznego na skórę dzieci i sposoby ochrony przed jego szkodliwym działaniem. Nowa Pediatria 2002; 6: 26-30.
5.
Hadas E., Pogorzelska–Dyrbuś J., Pogorzelska–Antkowiak A., Franiczek-Pieniążek D. Patogeneza szkodliwego wpływu promieniowania ultrafi oletowego na ludzką skórę. Ann Acad Med Siles 2002; 52/53: 59-72.
6.
Wołowiec J., Dadej I. Rola UVA w patologii skóry. Post Dermatol i Alergol 2003; 20: 170-175.
7.
Łakomy A. Promieniowanie ultrafi oletowe jako czynnik wywołujący powstawanie raka skóry w świetle najnowszych badań. Nowiny Lekarskie 2000; 69: 860-869.
8.
Halski T. Zmiany w skórze pod wpływem słońca. Fizjoterapia 1997; 5: 37-39.
9.
Korman P., Strabużyńska-Lupa A. Solaria - za i przeciw. Fizjoterapia Polska 2006; 6: 86-91.
10.
Cascinelli N, Krutmann J, MacKie R, Pierotti M, Prota G, Rosso S, Young A. European School of Oncology advisory report. Sun exposure, UVA lamps and risk of skin cancer. J Behav Med, 1990; 1: 373-89.
11.
Polski Związek Solaryjny, www.pzs.net.pl.
12.
Dębniak T., Lubiński J. Genetyka kliniczna czerniaka. Postępy Nauk Medycznych 2008; 8: 501-503.
13.
Kaszuba A., Schwartz R., TrznadelBudźko E., Dobrska-Drobnik G., Seneczko M. Melanoma malignum (część I) – epidemiologia i etiopatogeneza. Nowa Klinika 2001; 7/8: 769-772.
14.
Borzęcki A., Chodorowska G., Stępień K., Maciąg J. Nieczerniakowe raki skóry – problem nadal aktualny. Nowa Medycyna-Dermatologia 2005; 2: 70-75.
15.
Krzakowski M. (red.). Onkologia kliniczna. Tom II, BORGIS Wydawnictwo Medyczne, Warszawa: 2006.
16.
Jasiel-Walikowska E., Placek W. Bezpośrednie i odległe skutki biologiczne działania promieniowania słonecznego na zdrową skórę. Dermatol Estet 1999; 3: 120-128.
17.
Swerdlow A. J., Weinstock M. A. Do tanning lamps cause melanoma? An epidemiologic assessment. JAAD 1998; 38: 89-98.
18.
Westerdahl, J., Ingvar C., Masback A. Sunscreen use and malignant melanoma. Int J Cancer 2000; 87: 145-150.
19.
Ghissassi F., Baan R., Straif K. at all, Special Report: A review of human carcinogens - Part D: radiation, Lancet Oncology, 2009, 10: 751-752.
20.
Dennis L.K., Lowe J.B., Snetselaar L.G. Tanning behaviour among young frequent tanners is related to attitudes and not lack of knowledge about the dangers. Health Educ J 2009; 68: 232-243.
21.
Monfrecola G., Fabbrocini G., Posteraro G., Pini D. What do young people think about the dangers of sunbathing, skin cancer and sunbeds? A questionnaire survey among Italians. Photodermatol Photoimmunol Photomed 2000; 16: 15-18.
22.
Matkowski R., Szynglarewicz B. Wrocławski program profi laktyki i wczesnego wykrywania nowotworów skóry. Polska Medycyna Rodzinna 2004; 6: 1455-1458.
23.
Weismann K., Lorentzen H. F., Sunbathing habits and risk of melanoma. Ugeskrift for Laeger 2000; 162: 3307-3310.
24.
Vainio H., Bianchini F. Cancer-preventive eff ects of sunscreens are uncertain. Scand J Work Environ Health 2000; 26: 529-531.
25.
www.kodekswalkizrakiem.pl.
26.
Kiełtyka K. Tanoreksja – nowe zagrożenie zdrowotne. Dermatol Estet 2008; 10: 174-182.
27.
Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych, www.mz.gov.pl.
28.
Hirst N., Gordon L., Gies P., Green A.C. Estimation of avoidable skin cancers and cost-savings to government associated with regulation of the solarium industry in Australia. Health Policy 2009; 89: 303-311.
29.
www.zdrowie.med.pl/slonce/s4.html.
31.
Schneider S., Zimmermann S., Diehl K., Breitbart E.W., Greinert R. Sunbed use in German adults: Risk awareness does not correlate with behaviour. Acta Derm Venereol 2009; 89: 470-475.
33.
Amir Z., Wright A., Kernohan E., Hart G. Attitudes, beliefs and behaviour regarding the use of sunbeds amongst healthcare workers in Bradford. Eur J Cancer Care 2000; 9: 76-79.
34.
Baron E.D., Fourtanier A., Compan D., Medaisko C., Cooper K.D., Stevens S.R. High ultraviolet A protection aff ords greater immune protection confi rming that ultraviolet A contributes to photoimmunosuppression in humans. J Invest Dermatol 2003, 121: 869–875.
35.
Informacja prasowa: Europejska Organizacja Solaryjna krytykuje szum wokół solariów, Bruksela, 2009 (ESA), www.pzs.net.pl.