Tworzenie i wykorzystanie programu edukacji żywieniowej jako przykład kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych wśród dzieci
Więcej
Ukryj
1
Department of Human Nutrition, School of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
2
Department of Food Technology and Quality Evaluation, School of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
3
Students’ Scientific Circle of Young Educators, Department of Human Nutrition, School of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
4
Students’ Scientific Circle, Department of Food Technology and Quality Evaluation, School of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
Autor do korespondencji
Elżbieta Szczepańska
Department of Human Nutrition, School of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland, ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze, Poland
Ann. Acad. Med. Siles. 2018;72:156-163
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Edukację zdrowotną, w tym także żywieniową, definiuje się jako proces służący nauce sposobu życia, mający na celu zachowanie zdrowia oraz wzmacnianie go, a także tworzenie środowiska sprzyjającego zachowaniu dobrostanu fizycznego i psychicznego. Prawidłowo zaplanowana oraz przeprowadzona edukacja niesie za sobą zarówno efekty zdrowotne, jak i ekonomiczne, ponadto stanowi długofalową inwestycję w zdrowie populacji. Edukacja potrzebna jest szczególnie w najmłodszej grupie wiekowej, począwszy od dzieci w wieku przedszkolnym. Kształtowanie prawidłowych zachowań żywieniowych już od najmłodszych lat życia dziecka może zapobiec rozwojowi w starszym wieku m.in. nadwagi oraz otyłości, jak również chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca, miażdżyca czy nowotwory. Konieczne staje się zatem realizowanie programów edukacyjnych, uzupełniających przedszkolną oraz szkolną edukację zdrowotną. Odpowiedzią na potrzeby populacyjne było stworzenie i przeprowadzenie autorskiego programu edukacyjnego „Dziecięca Akademia Sztuki Kulinarnej”, który miał na celu zwiększenie zainteresowania dzieci tematyką prawidłowego odżywiania oraz wykształcenie prawidłowych nawyków żywieniowych, mających w przyszłości wpłynąć na poprawę ich zdrowia. Program składał się z modułu technologicznego, uwzględniającego zajęcia praktyczne w pracowniach technologicznych, oraz edukacyjnego, który obejmował część teoretyczną i ćwiczeniową. Duży sukces obu edycji programu utwierdził Autorów w przekonaniu o konieczności i istotności prowadzenia dalszych działań związanych z edukacją żywieniową.
REFERENCJE (33)
1.
Woynarowska B., Ostaszewski K., Kulmatycki L. Działania szkół na rzecz zdrowia w Polsce. Diagnoza i rekomendacje. Studia BAS 2014; 2(38): 169–187.
2.
Huk-Wieliczuk E., Marcinkowski J.T. Uczelnie wyższe wychowania fizycznego wobec aktualnych potrzeb edukacji zdrowotnej. Probl. Hig. Epidemiol. 2009; 90(4): 470–476.
3.
Wanat G., Stolarczyk A., Grochowska-Niedworok E., Kardas M. Badania nad edukacją żywieniową i poziomem wiedzy o racjonalnym żywieniu uczniów gimnazjum. Hygeia Public Health 2011; 46(3): 376–380.
4.
Woźniak-Holecka J., Sobczyk K. Organizacja szkolnej edukacji zdro-wotnej dotyczącej otyłości u dzieci. Med. Środow. 2013; 16(4): 64–70.
5.
Nowak P.F. Realizacja edukacji zdrowotnej w szkole w opinii nauczycieli. Med. Og. Nauk Zdr. 2012; 18(3): 171–175.
6.
Zalewska M., Maciorkowska E. Rola edukacji żywieniowej w populacji dzieci i młodzieży. Med. Og. Nauk Zdr. 2013; 19(3): 375–378.
7.
Kozioł-Kozakowska A., Piórecka B., Schlegel-Zawadzka M. Program edukacji żywieniowej dla dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców realizowany w Krakowie. Stud. Med. 2008; 11: 65–69.
8.
Dollahite J.S., Fitch C., Carroll J. What Does Evidence-Based Mean for Nutrition Educators? Best Practices for Choosing Nutrition Education Interventions Based on the Strength of the Evidence. J. Nutr. Educ. Behav. 2016; 48(10): 743–748.e1, doi: 10.1016/j.jneb.2016.06.008.
9.
Hand R.K., Abram J.K., Brown K., Ziegler P.J., Parrott J.S., Steiber A.L. Development and Validation of the Guide for Effective Nutrition Interventions and Education (GENIE): A Tool for Assessing the Quality of Proposed Nutrition Education Programs. J. Nutr. Educ. Behav. 2015; 47(4): 308–316.e1, doi: 10.1016/j.jneb.2015.03.003.
10.
Socha J., Socha P., Weker H., Neuhoff-Murawska J. Żywienie dzieci a zdrowie wczoraj, dziś i jutro. Pediatr. Współcz. Gastroenterol. Hepatol. Żywienie Dziecka 2010; 12(1): 34–37.
11.
Woynarowska B. Metodyka edukacji zdrowotnej. Część I. Edukacja zdrowotna – podstawy teoretyczne i metodyczne. W: Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 140–153.
12.
Posłuszna M. Edukacja zdrowotna we współczesnej szkole – program prozdrowotny. Probl. Pielęg. 2010; 18(2): 226–231.
13.
Kozak M.W. Diagnoza jako model logiczny. W: Jak dobrze przygotować diagnozę? Poradnik dla projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Red. M.W. Kozak. Centrum Projektów Europejskich. Krajowy Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego, Warszawa 2010, s. 9–25.
14.
Zawacka K. Jak uwiarygodnić diagnozę potrzeb grupy docelowej w projekcie? W: Jak dobrze przygotować diagnozę? Poradnik dla projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Red. M.W. Kozak. Centrum Projektów Europejskich. Krajowy Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego, Warszawa 2010, s. 26–31.
15.
Werner K. Diagnoza w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W: Jak dobrze przygotować diagnozę? Poradnik dla projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Red. M.W. Kozak. Centrum Projektów Europejskich. Krajowy Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego, Warszawa 2010, s. 32–43.
16.
Woynarowska B. Planowanie programów edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Probl. Hig. Epidemiol. 2009; 90(3): 293–298.
17.
Nowacka D. Moderacja jako jedna z aktywizujących metod nauczania. Homines Hominibus 2012; 8: 99–136.
18.
Hłobił A. Synergia aktywności nauczyciela i uczniów w procesie przyswajania wiedzy i umiejętności w kontekście nowych wyzwań w kształceniu nauczycieli. Eduk. Humanistyczna 2015; 1: 73–82.
19.
Błażejewski W. Wychowanie na lekcjach przedmiotów przyrodniczych i techniki. Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2015; 34(2): 151–163, doi: 10.7951/lrp.2015.34.2.151.
20.
Maciak G. Możliwości wykorzystania metody projektu do pracy z dziećmi w przedszkolu. Społeczeństwo i Edukacja 2012; 1: 219–237.
21.
Ordon U. Wykorzystanie metod aktywizujących przez nauczycieli przedszkoli i klas I–III – raport z badań. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 2015; 3(37): 129–143.
22.
Dmitruk-Sierocińska K. Znaczenie aktywności i metod aktywizujących w edukacji zintegrowanej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 2015; 3(37): 29–39.
23.
Woynarowska B. Nutrition and healthy eating policy in health-promo-ting schools in Poland. Hygeia Public Health 2014; 49(3): 490–494.
25.
Przybylska D., Borzęcki A., Drop B., Przybylski P., Drop K. Health education as an important tool in the healthcare system. Pol. J. Public Health 2014; 124(3): 145–147.
26.
Michałowska D. Edukacja prozdrowotna – podejścia, modele, metody. Prz. Terapeutyczny 2008; 4: 1–26.
29.
Wolnicka K., Jaczewska-Schuetz J. Organizacja żywienia i działań prozdrowotnych prowadzonych z zakresu prawidłowego żywienia oraz aktywności fizycznej w szkołach podstawowych. Zdr. Publ. 2012; 122(4): 342–347.
31.
Zielnik M. Założenia i realizacja programu edukacyjnego pt. „Trzymaj formę!” w województwie mazowieckim. W: Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. Red. A. Wolska-Adamczyk. Wyższa Szkoła Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie, Warszawa 2014, s. 49–55.
33.
Goluch-Koniuszy Z., Friedrich M., Radziszewska M. Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia oraz prozdrowotna edukacja żywieniowa dzieci w okresie skoku pokwitaniowego z terenu miasta Szczecin. Rocz. Panstw. Zakl. Hig. 2009; 60(2): 143–149.
CYTOWANIA (1):
1.
The Project “Colourful Means Healthy” as an Educational Measure for the Prevention of Diet-Related Diseases: Investigating the Impact of Nutrition Education for School-Aged Children on Their Nutritional Knowledge
Elżbieta Szczepańska, Agnieszka Bielaszka, Agata Kiciak, Gabriela Wanat-Kańtoch, Wiktoria Staśkiewicz, Agnieszka Białek-Dratwa, Marek Kardas
International Journal of Environmental Research and Public Health