Profilaktyka nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży
 
Więcej
Ukryj
1
Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach / Department of Food Technology and Quality Evaluation, Faculty of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
 
2
Zakład Żywienia Człowieka, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach / Department of Human Nutrition, Faculty of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
 
3
Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach / Department of Health Promotion, Faculty of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
 
4
Katedra Profilaktyki Chorób Metabolicznych, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach / Department of Metabolic Disease Prevention, Faculty of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
 
 
Autor do korespondencji
Agata Kiciak   

Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze
 
 
Ann. Acad. Med. Siles. 2024;1(nr specj.):61-76
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Profilaktyka nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży koncentruje się na edukacji i promowaniu zdrowego stylu życia. Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje na wzrost poziomu zachorowalności na chorobę otyłościową; od 1975 r. poziom ten wzrósł niemal 3-krotnie, a choroba dotyka obecnie wszystkie grupy społeczno-gospodarcze niezależnie od wieku czy pochodzenia etnicznego. Szczególnie alarmujące jest zwiększenie częstości występowania otyłości wśród dzieci i młodzieży. Prognozy wskazują, że do 2025 r. choroba ta może dotyczyć nawet 268 milionów młodych osób w wieku 5–17 lat. Przyczyny tego problemu są złożone, obejmując czynniki genetyczne, środowiskowe, psychologiczne, a także nieprawidłowe zachowania żywieniowe i zbyt niski poziom aktywności fizycznej. Brak precyzyjnych danych epidemiologicznych i systematycznej kontroli nad problemem otyłości wśród dzieci i młodzieży stanowi w Polsce poważne wyzwanie. Istotne jest podjęcie skutecznych działań profilaktycznych, obejmujących edukację żywieniową i promowanie aktywności fizycznej, w celu zmiany nawyków i zapobiegania otyłości. Projekty takie jak „Kolorowo znaczy zdrowo”, „6–10–14 dla Zdrowia” czy „Zdrowa Ja” wskazują na potrzebę wieloaspektowego podejścia do problemu, angażującego instytucje rządowe, szkoły, rodziny i organizacje pozarządowe. Skuteczna walka z otyłością wymaga długofalowych strategii, kompleksowych działań edukacyjnych i zdrowotnych, które będą promować zdrowe wybory i zmieniać społeczne postawy wobec żywienia i aktywności fizycznej. Wdrażanie tych strategii jest kluczowe dla poprawy jakości życia i zdrowia dzieci oraz młodzieży, a także dla redukcji długoterminowych konsekwencji zdrowotnych i społecznych związanych z otyłością.
REFERENCJE (39)
1.
Health promotion and disease prevention through population-based interventions, including action to address social determinants and health inequity. World Health Organization [online] https://www.emro.who.int/about... [accessed on 20 March 2024].
 
2.
Profilaktyka. Gov.pl / Ministerstwo Edukacji Narodowej, 28.12.2013 [online] https://www.gov.pl/web/edukacj... [accessed on 20 March 2024].
 
3.
Bąk‑Sosnowska M., Białkowska M., Bogdański P., Chomiuk T., Gałązka‑Sobotka M., Holecki M. et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowa-nia u chorych na otyłość 2022 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Med. Prakt. 2022; nr specj. maj: 1–87.
 
4.
Grzybowski J., Walczak P., Hordejuk M., Marczak A., Hyjek M., Szymkiewicz K. et al. Obesity as a multidimensional problem in the health care system – literature review. Quality in Sport 2023; 11(1): 89–97, doi: 10.12775/QS.2023.11.01.007.
 
5.
Gierlak M., Jarzyna S., Brzeziński M. Dostęp do profilaktyki i leczenia otyłości dzieci i młodzieży – narastający problem, nieskuteczne działania. Kontrola Państwowa 2022; 67(3): 90–105, doi: 10.53122/ISSN.0452-5027/2022.1.25.
 
6.
Baran J., Chlebek W., Leszczak J., Baran R., Pop T. Środowisko rodzinne a nadwaga i otyłość u dzieci. In: J. Baran, T. Pop [ed.]. Rehabilitacja 2022. Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rzeszów 2023, p. 116–134, doi: 10.15584/978-83-8277-138-1.10.
 
7.
WHO European Regional Obesity Report 2022. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2022. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO [accessed on 20 March 2024].
 
8.
Otyłość dzieci i młodzieży poważnym problemem globalnym. Gov.pl / Główny Inspektorat Sanitarny, 2024 [online] https://www.gov.pl/web/gis/oty... [accessed on 20 March 2024].
 
9.
Słoma M., Szeja N., Adamek B., Krenzel I. Budowanie właściwych wzorców żywieniowych u otyłego dziecka: studium przypadku. Ekonomia – Wroclaw Economic Review 2017; 23(4): 195–206, doi: 10.19195/2084-4093.23.4.15.
 
10.
Żuraw D., Oleksa P., Sobczyk M., Jasiński K. Simple obesity in children. Prospects in Pharmaceutical Sciences 2023; 21(2): 62–67, doi: 10.56782/pps.145.
 
11.
Kułaga Z., Różdżyńska A., Palczewska I., Grajda A., Gurzkowska B., Napieralska E. et al. Siatki centylowe wysokości, masy ciała i wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w Polsce – wyniki badania OLAF. Standardy Medyczne/Pediatria 2010; 7: 690–700.
 
12.
Polakowski G., Gieraga I., Wielemborek-Musiał K., Lipert A. Masa ciała a wybrane zachowania żywieniowe dzieci w wieku szkolnym. In: M. Kwaśniewska, K. Pasternak-Mnich [ed.]. Wybrane aspekty diagnostyki, profilaktyki i leczenia chorób cywilizacyjnych. Część II. Wyd. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Łódź 2021, p. 6–16.
 
13.
Łukasiewicz-Śmietańska D. Geny a skłonność do chorób dietozależnych. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, 2.10.2023 [online] https://ncez.pzh.gov.pl/chorob... [accessed on 20 March 2024].
 
14.
Mika Stępkowska P., Kierkuś J. Zalecenia żywienia dzieci – profilaktyka otyłości, 2020 [online] https://podyplomie.pl/system/p... [accessed on 20 March 2024].
 
15.
Public consultation on the draft WHO Guidelines on physical activity and sedentary behaviour for children and adolescents, adults and older adults 2020. World Health Organization, 31 March 2020 [online] https://www.who.int/news-room/... [accessed on 20 March 2024].
 
16.
Pietrzak A. Otyłość dziecięca w perspektywie psychospołecznej: rola edukacji żywieniowej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 2020; 15(4): 23–37, doi: 10.35765/eetp.2020.1558.02.
 
17.
Szczygieł D., Kadzikowska-Wrzosek R. Emocje a zachowania żywieniowe – przegląd badań. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni 2014; 86: 69–79.
 
18.
Reklama a wybory żywieniowe dzieci. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [online] https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci... [accessed on 20 March 2024].
 
19.
Maćkowiak-Lewandowicz K., Zachwieja J., Ostalska-Nowicka D. Ocena nadciśnienia tętniczego w glomerulopatii związanej z otyłością u dzie-ci i młodzieży. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2021; 7(1): 28–35.
 
20.
Soni A., Siddiqui N.I., Wadhwani R. Relative influence of body mass index and socioeconomic class on blood pressure levels and health. Eur. J. Clin. Exp. Med. 2019, 17(2): 131–135, doi: 10.15584/ejcem.2019.2.4.
 
21.
Sorof J.M., Lai D., Turner J., Poffenbarger T., Portman R.J. Overweight, ethnicity, and the prevalence of hypertension in school-aged children. Pediatrics 2004; 113(3 Pt 1): 475–482, doi: 10.1542/peds.113.3.475.
 
22.
Olszanecka A., Chrostowska M., Litwin M., Obrycki Ł., Ostalska-Nowicka D., Niklas A. et al. Nadciśnienie tętnicze u młodych dorosłych: stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2022; 8(3): 109–138.
 
23.
Obrycki Ł. Rozpoznawanie nadciśnienia tętniczego dzieci i młodzieży. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2022; 8(1): 17–25.
 
24.
Krawiec P., Pac-Kożuchowska E. Diagnostyka i leczenie zaburzeń lipidowych u dzieci. Endokrynol. Ped. 2012; 11(4): 81–88, doi: 10.18544/EP-01.11.04.1432.
 
25.
Oleksy P.T., Pytlarz A. Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży – nowe wyzwanie w praktyce klinicznej. Lek w Polsce 2023; 33(391): 38–44.
 
26.
Antosz A., Małecka-Tendera E. Cukrzyca w populacji otyłych dzieci i młodzieży — problem diagnostyczno-terapeutyczny. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2012; 8(2): 65–72.
 
27.
Chylińska-Frątczak A., Michalak A., Baranowska-Jaźwiecka A., Mianowska B., Szadkowska A. Incidence of hyperglycaemic disorders in children and adolescents with obesity. Pediatr. Endocrinol. Diabetes Metab. 2022; 28(4): 274–280, doi: 10.5114/pedm.2022.121369.
 
28.
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr. Top. Diabetes 2023; 3(1): 1–140.
 
29.
European Commission. EU Action Plan on Childhood Obesity 2014–2020. Directorate-General for Health and Food Safety. Bruksela, Belgia, 2014, p. 8–21.
 
30.
Contento I.R. Edukacja żywieniowa. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 2018.
 
31.
Szczepańska E., Bielaszka A., Kiciak A., Wanat-Kańtoch G., Staśkiewicz W., Białek-Dratwa A. et al. The project “Colourful means healthy” as an educational measure for the prevention of diet-related diseases: investigating the impact of nutrition education for school-aged children on their nutritional knowledge. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022; 19(20): 13307, doi: 10.3390/ijerph192013307.
 
32.
Gac A., Jędrzejczyk T., Metelska P. Realizacja programu zdrowotnego „6–10–14 dla Zdrowia” z elementami zarządzania obsługą klienta. Handel Wewnętrzny 2018; 2(6): 109–118.
 
33.
Program 6-10-14 dla Zdrowia. Uniwersyteckie Centrum Kliniczne [online] https://dlazdrowia.uck.pl/prog... [accessed on 20 March 2024].
 
34.
Król Z.J. Odpowiedź na interpelację nr 25171 – w sprawie zwiększających się problemów społeczeństwa związanych z nadwagą i otyłością. Sejm RP, Warszawa 07.01.2019 [online] https://www.sejm.gov.pl/sejm8.... [accessed on 20 March 2024].
 
35.
O projekcie (Projekt Zdrowa Ja). Instytut Matki i Dziecka [online] https://imid.med.pl/pl/top-men... [accessed on 20 March 2024].
 
36.
O programie (Junior-Edu-Żywienie). Junior Edu-Żywienie [online] https://jez.edu.pl/o-programie... [accessed on 20 March 2024].
 
37.
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach / Schody Zdrowia edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa [online] https://schodyzdrowia.sum.edu.... [accessed on 20 March 2024].
 
38.
Mazur A., Zachurzok A., Baran J., Dereń K., Łuszczki E., Weres A. et al. Otyłość dziecięca – stanowisko Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Otyłości Dziecięcej, Polskiego Towarzystwa Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością. Med. Prakt. Pediatria wyd. specj. 1/2023: 1–43.
 
39.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [online] https://ncez.pzh.gov.pl [accessed on 20 March 2024].
 
eISSN:1734-025X
Journals System - logo
Scroll to top