Ocena częstości występowania zaburzeń odżywiania u nastolatków w wieku 13–19 lat zamieszkujących województwo śląskie
Więcej
Ukryj
1
Department of Health Policy, Faculty of Public Health in Bytom, Medical University of Silesia, Katowice, Poland
Autor do korespondencji
Bartłomiej Palmowski
Zakład Polityki Zdrowotnej, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu ŚUM, ul. Piekarska 18, 41-902 Bytom
Ann. Acad. Med. Siles. 2025;79:246-260
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp:
Współczesne produkty spożywcze podlegają ciągłemu postępowi technologicznemu w zakresie produkcji
i przetwarzania. Rozwój wiedzy o żywności – która powinna być zdrowa, urozmaicona i łatwa w przygotowaniu – pozwala na jej ciągłe doskonalenie. Jednak rozwój ten prowadzi także do zaburzeń odżywiania (eating disorders – EDs). Również środowisko społeczne może wpływać na występowanie EDs i postrzeganie własnej sylwetki. Jednym z największych źródeł wpływu są media społecznościowe i tzw. influencerzy, którzy kształtują obraz ciała. Celem badania była ocena częstości występowania EDs oraz wiedzy na temat rodzajów EDs u młodzieży w wieku 13–19 lat zamieszkującej województwo śląskie. Hipotezy badawcze zakładały niską częstość występowania EDs i wysoki poziom wiedzy na ich temat.
Materiał i metody:
Badanie częstości występowania EDs oraz wiedzy na temat EDs w grupie wiekowej 13–19 lat prowadzono w okresie od maja do czerwca 2023 r. na reprezentatywnej grupie 400 osób zamieszkujących województwo śląskie. Próba obejmowała zarówno mężczyzn, jak i kobiety. W badaniu wykorzystano autorską ankietę internetową.
Wyniki:
Wśród respondentów, którzy zadeklarowali znajomość EDs, najwięcej zgłosiło znajomość anoreksji. Tylko 4% zadeklarowało, że po raz pierwszy doświadcza ED, natomiast 16% zmagało się z ED po raz drugi. Wśród osób z EDs aż 79% nie konsultowało się z dietetykiem; pozostałe nie stosowały się do zaleconej diety.
Wnioski:
Wyniki badań potwierdzają prawdziwość hipotez o niskiej częstości występowania EDs i wysokiej wiedzy na ich temat. W celu zmniejszenia częstości występowania EDs i zwiększenia wiedzy na ich temat należy wprowadzić edukację żywieniową oraz kampanie informacyjne dotyczące EDs i ich leczenia.
REFERENCJE (53)
1.
Strzelecki W., Cybulski M., Strzelecka M., Dolczewska-Samela A. Female effigy modification in media and eating disorders in present world. Nowiny Lek. 2007; 76(2): 173–181.
2.
Nelson T.F., Gortmaker S.L., Subramanian S.V., Cheung L., Wechsler H. Disparities in overweight and obesity among US college students. Am. J. Health Behav. 2007; 31(4): 363–373, doi: 10.5555/ajhb.2007.31.4.363.
3.
Zuckerman D.M., Colby A., Ware N.C., Lazerson J.S. The prevalence of bulimia among college students. Am. J. Public Health 1986; 76(9): 1135–1137, doi: 10.2105/ajph.76.9.1135.
4.
Herpertz-Dahlmann B., Bühren K., Remschmidt H. Growing up is hard: mental disorders in adolescence. Dtsch. Arztebl. Int. 2013; 110(25): 432–440, doi: 10.3238/arztebl.2013.0432.
5.
Patton G.C., Johnson-Sabine E., Wood K., Mann A.H., Wakeling A. Abnormal eating attitudes in London schoolgirls – a prospective epidemiological study: outcome at twelve month follow-up. Psychol. Med. 1990; 20(2): 383–394, doi: 10.1017/s0033291700017700.
6.
Suma Ł. Facebook: Daj się poznać. Helion. Warszawa 2010.
7.
Andrzejewski A. Compulsive abuse of social media and the risk of developing eating disorders – the example of the Instagram application. Ann. UMCS Sect J 2018; 31(2): 243–254, doi: 10.17951/j.2018.31.2.243-254.
8.
International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision. ICD-10 Version:2008,
https://icd.who.int/browse10/2... [accessed on 28 May 2025].
9.
Górska A. Efekt niedostosowania żywieniowego – otyłość, bulimia, anoreksja. In: Z. Czaplicki, A. Górska, E. Podhajna [ed.]. Aktywność fizyczna a otyłość: profilaktyka, psychika, estetyka. Enea Communication. Toruń 2008, p. 92–99.
10.
Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny. A. Bilikiewicz [ed.]. Wyd. Lekarskie PZWL. Warszawa 2004.
11.
Żechowski C. Zaburzenia odżywiania się – problem współczesnej młodzieży. Ośrodek Rozwoju Edukacji. Warszawa 2013.
12.
Górska A. Bulimia i anoreksja – przyczyny, skutki i sposoby leczenia. Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne 2014; 4: 101–112.
13.
Rajewski A., Rajewska-Rager A. Eating disorders in primary care – diagnosis and treatment. Fam. Med. Prim. Care Rev. 2009; 11(4): 931–937.
14.
Nicholls D., Grindrod C. Zaburzenia odżywiania się. Med. Prakt. Ped. 2009; 6: 45–59.
15.
Nelkowska D.D. Orthorexia nervosa: definicje, kryteria, klasyfikacje – kontrowersje i rozbieżności w wynikach badań. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, J Paedagog. 2019; 32(3): 169–180, doi: 10.17951/j.2019.32.3.169-180.
16.
Kałędkiewicz E., Doboszyńska A. Orthorexia nervosa relating to other eating disorders. [Article in Polish]. Forum Med. Rodz. 2013; 7(6): 307–315.
17.
Rzońca E., Bień A., Iwanowicz-Palus G. Eating disorders – an ongoing problem. J. Educ. Health Sport 2016; 6(12): 267–273, doi: 10.5281/zenodo.198734.
18.
Dittfeld A., Koszowska A., Fizia K., Ziora K. Orthorexia – a new eating disorder. [Article in Polish]. Ann. Acad. Med. Siles. 2013; 67(6): 393–399.
19.
Saddichha S., Babu G.N., Chandra P. Orthorexia nervosa presenting as prodrome of schizophrenia. Schizophr. Res. 2012; 134(1): 110, doi: 10.1016/j.schres.2011.10.017.
20.
Gortat M., Samardakiewicz M., Perzyński A. Orthorexia nervosa – a distorted approach to healthy eating. [Article in English, Polish]. Psychiatr. Pol. 2021; 55(2): 421–433, doi: 10.12740/PP/125387.
21.
Kryska S., Rej-Kietla A. Wiedza mieszkańców województwa śląskiego na temat kompulsywnego objadania się. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2013; 11(3): 279–283, doi: 10.4467/20842627OZ.14.027.2166.
22.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10: opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. S. Pużyński, J. Wciórka [ed.]. Uniwersyteckie Wyd. Medyczne "Vesalius"; Instytut Psychiatrii i Neurologii. Kraków–Warszawa 2000.
23.
Jablow M.M. Anoreksja, bulimia, otyłość: przewodnik dla rodziców. Gdańskie Wyd. Psychologiczne. Gdańsk 2000.
24.
Kulas H. Samoocena młodzieży. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1986.
25.
Buczak A., Samujło M. Global self-esteem and perception of one’s own body vs. eating behaviors of students. Lubelski Rocznik Padagogiczny 2013; 32: 232–242.
26.
Błażej J. Funkcjonowanie rodziny i postawy rodzicielskie a ekspresja zachowań anorektycznych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio 2016; 1(25): 320–330.
27.
Tobiasz-Adamczyk B. Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby. Collegium Medicum UJ. Kraków 2000.
28.
Brytek-Matera A. Obraz ciała – obraz siebie: wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym. Difin. Warszawa 2008.
29.
Mokhtar N., Elati J., Chabir R., Bour A., Elkari K., Schlossman N.P. et al. Diet culture and obesity in northern Africa. J. Nutr. 2001; 131(3): 887S–892S, doi: 10.1093/jn/131.3.887S.
30.
Humenikova L., Gates G.E. Body image perceptions in Western and post-communist countries: a cross-cultural pilot study of children and parents. Matern. Child Nutr. 2008; 4(3): 220–231, doi: 10.1111/j.1740-8709.2007.00133.x.
31.
Witek A., Lewandowska-Kidoń T., Pawluk-Skrzypek A. Percepcja otyłego rówieśnika a przekonania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej. Med. Og. Nauk Zdr, 2012; 18(4): 276–280.
32.
Resmark G., Herpertz S., Herpertz-Dahlmann B., Zeeck A. Treatment of anorexia nervosa – new evidence-based guidelines. J. Clin. Med. 2019; 8(2): 153, doi: 10.3390/jcm8020153.
33.
Herpertz-Dahlmann B. Intensive treatment in adolescent anorexia nervosa. Nutrients 2021; 13(4): 1265, doi: 10.3390/nu13041265.
34.
Lewitt A., Brzęczek K., Krupienicz A. Interwencje żywieniowe w leczeniu anoreksji – wskazówki dietetyczne. Endykrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2008; 4(3): 128–136.
35.
Frank G.K.W. Pharmacotherapeutic strategies for the treatment of anorexia nervosa – too much for one drug? Expert Opin. Pharmacother. 2020; 21(9): 1045–1058, doi: 10.1080/1465566.1748600.
36.
Jabłońska E., Błądkowska K., Bronkowska M. Zaburzenia odżywiania jako problem zdrowotny i psychospołeczny. Kosmos 2019; 68(1): 121–132, doi: 10.36921/kos.2019_2489.
37.
Fairburn C.G. Terapia poznawczo-behawioralna i zaburzenia odżywiania. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2013.
38.
Kościcka K. Co wiemy na temat bulimii psychicznej? – historia, kryteria diagnostyczne, opis, leczenie. In: J. Nyćkowiak, J. Leśny [ed.]. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Młodzi Naukowcy. Poznań 2017, p. 85–90.
40.
Gabbard G.O. Psychodynamic psychiatry in clinical practice. American Psychiatric Publishing, Inc. Washington 2015.
41.
Hilbert A. Binge-eating disorder. Psychiatr. Clin. North Am. 2019; 42(1): 33–43, doi: 10.1016/j.psc.2018.10.011.
42.
McCuen-Wurst C., Ruggieri M., Allison K.C. Disordered eating and obesity: associations between binge-eating disorder, night-eating syndrome, and weight-related comorbidities. Ann. N. Y. Acad. Sci. 2018; 1411(1): 96–105, doi: 10.1111/nyas.13467.
43.
Grajek M., Rej A., Kryska S., Sobczyk K. Problematyka zaburzeń odżywiania w ocenie adolescentów. Nauczyciel i Szkoła 2013; 2(54): 187–198.
44.
Duháčková M. Poruchy příjmu potravy u dospívajících. Západočeská univerzita in Plzni. Plzeň 2013.
45.
Napp A.K., Kaman A., Erhart M., Westenhöfer J., Ravens-Sieberer U. Eating disorder symptoms among children and adolescents in Germany before and after the onset of the COVID-19 pandemic. Front. Psychiatry 2023; 14: 1157402, doi: 10.3389/fpsyt.2023.1157402.
46.
Dymkowska-Malesa M. Zaburzenia odżywiania w świadomości gimnazjalistek. Nowa Pediatr. 2016; 20(4): 174-178.
47.
Wojtyła-Buciora P., Klimberg A., Wojtyła A. Self-rating of body shape vs. body mass index in Polish youth. Probl. Hig. Epidemiol. 2018; 99(2): 146–154.
48.
Wang S.B., Haynos A.F., Wall M.M., Chen C., Eisenberg M.E., Neumark-Sztainer D. Fifteen-year prevalence, trajectories, and predictors of body dissatisfaction from adolescence to middle adulthood. Clin. Psychol. Sci. 2019; 7(6): 1403–1415, doi: 10.1177/2167702619859331.
49.
Żwirska J., Błaszczyk-Bębenek E., Bolesławska I., Jamrozy Z. Ocena wiedzy studentów krakowskich uczelni na temat zaburzeń odżywiania – anoreksji i bulimii. Bromat. Chem. Toksykol. 2020; 53(1): 41–46.
50.
Góral A., Moczydłowska A., Pędziński W. Knowledge of anorexia and bulimia among junior high school students. [Article in Polish]. Zeszyty Naukowe WSA w Łomży 2017; 65: 143–154.
51.
Myszkowska-Ryciak J., Gago E., Harton A. Wiedza żywieniowa oraz postrzeganie własnej masy ciała przez nastoletnie dziewczęta. In: A. Wolska-Adamczyk [ed.]. Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. WSIiZ. Warszawa 2015, p. 125–136.
52.
Chadimová Z. Nutriční gramotnost adolescentů. Univerzita Karlova, 1. lékařská fakulta. Praha 2020.
53.
Hicks T.M., Lee J.Y., Nguyen T., La Via M., Roberts M.W. Knowledge and practice of eating disorders among a group of adolescent dental patients. J. Clin. Pediatr. Dent. 2013; 38(1): 39–43, doi: 10.17796/jcpd.38.1.p764642162107355.