Uwarunkowania profilaktyki raka piersi w grupie kobiet z podejrzeniem nowotworu
Więcej
Ukryj
1
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie / State University of Applied Sciences in Krosno, Poland
Autor do korespondencji
Joanna Grzesik-Gąsior
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie, ul. Kazimierza Wielkiego 6,
38-400 Krosno
Ann. Acad. Med. Siles. 2024;78:73-81
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp:
W związku ze stałym wzrostem zachorowalności na raka sutka na świecie coraz ważniejsze staje się monitorowanie działań profilaktycznych oraz zwiększanie prozdrowotnej świadomości społeczeństw w zakresie nowotworów piersi, szczególnie w grupie osób, u których prawdopodobieństwo wystąpienia problemu onkologicznego jest duże. Celem badania była analiza wybranych czynników determinujących podejmowanie przez kobiety działań w zakresie profilaktyki raka piersi.
Materiał i metody:
Badanie prowadzono metodą sondażu diagnostycznego wśród 121 kobiet, pacjentek poradni onkologicznej Podkarpackiego Ośrodka Onkologicznego w Brzozowie. Ocenie poddano wiedzę kobiet, wskaźniki socjodemograficzne oraz dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka piersi. Narzędzie stanowił autorski kwestionariusz ankiety. Do weryfikacji hipotez wykorzystano test chi-kwadrat (χ2). Przyjęto poziom istotności p < 0,05.
Wyniki:
Najczęstszym źródłem wiedzy na temat profilaktyki raka piersi był Internet (52,89%), a głównym powodem rezygnacji z badań profilaktycznych brak świadomości o zagrożeniu, jakie niesie ze sobą choroba (38,84%). U ponad 30% badanych stwierdzono niski poziom wiedzy, który był zróżnicowany statystycznie w zależności od wykształcenia (p < 0,001) oraz wieku badanych (p = 0,01). Kobiety młodsze oraz lepiej wykształcone wykazywały wyższy poziom wiedzy, który był związany z regularnością podejmowanych działań profilaktycznych (p = 0,048) oraz wykonywaniem samobadania piersi (p < 0,001). Wystąpienie raka piersi w rodzinie miało wpływ na regularność samobadania oraz wykonywanie badań diagnostycznych w kierunku raka piersi (p < 0,001).
Wnioski:
Poziom wiedzy na temat profilaktyki raka piersi w badanej grupie nie był w pełni zadowalający i wymaga uzupełnienia. Wskazanie przez kobiety Internetu jako głównego źródła wiedzy wskazuje na konieczność zwiększenia udziału specjalistów medycznych w edukacji onkologicznej. Najważniejszymi predyktorami regularnie podejmowanych działań profilaktycznych są młody wiek, wyższy poziom wiedzy, wyższe wykształcenie oraz dodatni wywiad rodzinny (nowotwór piersi).
REFERENCJE (22)
1.
Global breast cancer initiative implementation framework: assessing, strengthening and scaling up of services for the early detection and management of breast cancer. Executive summary [pdf]. World Health Organization. Geneva 2023. Licencja: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. Dostępny w internecie:
https://iris.who.int/bitstream... [dostęp: 08.03.2024].
3.
Britt K.L., Cuzick J., Phillips K.A. Key steps for effective breast cancer prevention. Nat. Rev. Cancer 2020; 20(8): 417–436, doi: 10.1038/s41568-020-0266-x.
4.
Kolak A., Kamińska M., Sygit K., Budny A., Surdyka D., Kukiełka-Budny B. i wsp. Primary and secondary prevention of breast cancer. Ann. Agric. Environ. Med. 2017; 24(4): 549–553, doi: 10.26444/aaem/75943.
5.
Hunt K.K., Euhus D.M., Boughey J.C., Chagpar A.B., Feldman S.M., Hansen N.M. i wsp. Society of Surgical Oncology Breast Disease Working Group statement on prophylactic (risk-reducing) mastectomy. Ann. Surg. Oncol. 2017; 24(2): 375–397, doi: 10.1245/s10434-016-5688-z.
6.
Thorat M.A., Balasubramanian R. Breast cancer prevention in high-risk women. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol. 2020; 65: 18–31, doi: 10.1016/j.bpobgyn.2019.11.006.
7.
Kashyap D., Pal D., Sharma R., Garg V.K., Goel N., Koundal D. i wsp. Global increase in breast cancer incidence: risk factors and preventive measures. Biomed. Res. Int. 2022; 2022: 9605439, doi: 10.1155/2022/9605439.
8.
Harkness E.F., Astley S.M., Evans D.G. Risk-based breast cancer screening strategies in women. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol. 2020; 65: 3–17, doi: 10.1016/j.bpobgyn.2019.11.005.
9.
Jafari S.H., Saadatpour Z., Salmaninejad A., Momeni F., Mokhtari M., Nahand J.S. i wsp. Breast cancer diagnosis: Imaging techniques and biochemical markers. J. Cell. Physiol. 2018; 233(7): 5200–5213, doi: 10.1002/jcp.26379.
10.
Harris M., Taylor G. Statystyka medyczna: jasno i zrozumiale. Makmed. Lublin 2021.
11.
Dydjow-Bendek D., Zagożdżon P. Selected dietary factors and breast cancer risk. Przegl Epidemiol. 2019; 73(3): 361–368, doi: 10.32394/pe.73.29.
12.
Abo Al-Shiekh S.S., Ibrahim M.A., Alajerami Y.S. Breast cancer knowledge and practice of breast self-examination among female university students, Gaza. ScientificWorldJournal 2021; 2021: 6640324, doi: 10.1155/2021/6640324.
13.
Koc G., Gulen-Savas H., Ergol S., Yildirim-Cetinkaya M., Aydin N. Female university students’ knowledge and practice of breast self-examination in Turkey. Niger J. Clin. Pract. 2019; 22(3): 410–415, doi: 10.4103/njcp.njcp_341_18.
14.
Heena H., Durrani S., Riaz M., AlFayyad I., Tabasim R., Parvez G. i wsp. Knowledge, attitudes, and practices related to breast cancer screening among female health care professionals: a cross sectional study. BMC Womens Health 2019; 19(1): 122, doi: 10.1186/s12905-019-0819-x.
15.
Reményi Kissné D., Gede N., Szakács Z., Kiss I. Breast cancer screening knowledge among Hungarian women: a cross-sectional study. BMC Womens Health 2021; 21(1): 69, doi: 10.1186/s12905-021-01204-9.
16.
Huq M.R., Woodard N., Okwara L., McCarthy S., Knott C.L. Breast cancer knowledge & information seeking among African American women below screening age. Patient Educ. Couns. 2023; 106: 194–200, doi: 10.1016/j.pec.2022.10.002.
17.
Nagórska M., Aksamit M., Krygowska K., Bassara-Nowak D. Determinants of women’s behavior in breast cancer prevention. Eur. J. Clin. Exp. Med. 2019; 17(2): 123–130, doi: 10.15584/ejcem.2019.2.3.
21.
Kozierkiewicz A., Topór-Mądry R., Śliwczyński A., Pakulski M., Jassem J. Skuteczność i koszty leczenia raka piersi w Polsce; podejście regionalne. NOWOTWORY J. Oncol. 2014; 64(1): 24–32, doi: 10.5603/NJO.2014.0004.
22.
Paździor A., Stachowska M., Zielińska A. Wiedza kobiet na temat profilaktyki raka piersi. Nowiny Lek. 2011; 80(6): 419–422.